Folklor i tajemnica – wprowadzenie do kina Roberta Eggersa

W ostatnich latach można zaobserwować renesans kina grozy. Pisząc te słowa, mam na myśli głównie trzy nazwiska: Ari Aster, Jordan Peele i właśnie Robert Eggers. Każdy z nich ma na koncie co najmniej dwa głośne, nieoczywiste filmy autorskie. W dzisiejszym tekście przyjrzę się twórczości ostatniego z nich. Mówiąc o jego kinie, celowo nie używam zwrotu horror, bo ten kojarzy mi się z jump-scarowym popularnym kinem, które zdominowało ten gatunek. Kino Eggersa straszy zupełnie inaczej - narastającą stopniowo atmosferą i surowością światów, które przedstawia, niezwykle oddanymi szczegółami, które sprawiają, że na te dwie godziny potrafimy uwierzyć w czarownice, czy syreny. Eggers stał się dużym nazwiskiem wraz z premierą jego debiutu, Czarownica: Bajka ludowa z Nowej Anglii, a nie tak dawno temu mogliśmy zachwycać się filmem The Lighthouse. Czekając na jego kolejny, niezwykle ekscytujący projekt The Northman pochylmy się nad twórczością Roberta Eggersa. 

Robert Eggers - reżyser, scenarzysta, scenograf oraz producent filmowy.

Pochodzi z Amerykańskiego New Hampshire, gdzie spędził dzieciństwo. Jednym z największych wpływów z tego okresu wydaje się żywe muzeum Plimoth Plantation, które wielokrotnie odwiedzał i które wyraźnie zainspirowało jego debiut reżyserski. Po przeprowadzce do Nowego Jorku swoją karierę zaczynał w teatrze, przygotowując scenografię i reżyserując eksperymentalne przedstawienia teatralne. Stopniowo przenosił swoje zainteresowania w stronę filmu, realizując krótkie metraże. Jako swoje inspiracje podaje filmy takie jak Lśnienie (Stanley Kubrick), Opętanie oraz Diabeł (Andrzej Żuławski), Trylogia apartamentowa Romana Polańskiego czy Fanny i Alexander (Ingmar Bergman).  

Kino Roberta Eggersa to kino tajemnicy. Twórca The Lighthouse doskonale wie, że źródłem największego ludzkiego lęku jest to co niewiadome. Dlatego właśnie jak sam reżyser mówi, najsilniejszym bohaterem jego drugiego filmu jest morze. Z podobnych powodów, reżyser w swojej twórczości zainteresowany jest głównie przeszłością. Akcja filmu Czarownica: Bajka ludowa z Nowej Anglii ma miejsce w 17 wieku, The Lighthouse w 19 wieku a nadchodzący The Northman w średniowieczu. Niezwykle istotnym elementem w procesie twórczym Eggersa jest research. Reżyser zaczyna pracę nad filmem od znalezienia atmosfery, którą chce oddać, a następnie przeprowadza niezwykle długi research w dziedzinie, która go interesuje, znajdując historię, którą opowie i stopniowo pisząc scenariusz. Praca w ten sposób pozwala reżyserowi na realistyczne i bogate w detale oddanie folkloru, języka i życia w dawnych czasach. Wierzenia, religie i mity to główne składniki, które budują jego światy. Reżyser używa wielu archetypów z nich pochodzących - Czarownice, syreny, kozły, pradawni bogowie to tylko niektóre z nich. Wszyscy mamy pewne wspólne skojarzenia z tymi słowami i właśnie wiedzą o tych kolektywnych znaczeniach, Eggers wpływa na nasze emocje, lęki i przekonania. Bogate wykorzystanie archetypów nadaje też jego dziełom wieloznaczeniowości. 

Na filmografię Roberta Eggersa składają się dwa filmy pełnometrażowe oraz trzy krótkie metraże, z których w internecie dostępny jest tylko jeden, Brothers (2015).

Film ten reżyser stworzył na zapytanie osób, które miały sfinansować jego debiut. Eggers stworzył więc film, który podobnie jak późniejsza Czarownica rozgrywa się w lesie, a także grają w nim dzieci, co miało być pewnym potwierdzeniem jego kompetencji w zakresie reżyserii. Fundusze udało mu się jednak pozyskać bez niego, ale nagranie tego krótkiego metrażu dodało pewności samym twórcom. Poniżej krótko o dwóch pełnometrażowych dziełach, a także o nadchodzącym w tym lub przyszłym roku The Northman.

Czarownica: Bajka ludowa z Nowej Anglii (2015) - Debiut reżyserski Eggersa, w którym opowiada on historię żyjącej w 1630 roku rodziny, która mierzy się z pewnymi niewyjaśnionymi wydarzeniami. Elementem, który sprawia, że film ten jest tak przerażający, jest perfekcja, z jaką reżyser łączy realizm tak odległych, surowych czasów z tym co niewyjaśnione. Szczególnie w dzisiejszych czasach, kiedy widzieliśmy dziesiątki filmów z czarownicami, strasznym lasem i zjawiskami paranormalnymi, trudno jest stworzyć historię, która działa na widza w podobny sposób co Czarownica. W przełomowej dla siebie roli Anya Taylor-Joy, dla której była to pierwsza filmowa rola. Seans tego filmu może być dla wielu widzów wyzwaniem, ale jestem pewien, że jest to jedyne w swoim rodzaju doświadczenie. Film okazał się sukcesem zarówno wśród krytyków jak i komercyjnym zarabiając ponad 40 milionów dolarów przy 5-milionowym budżecie.

The Lighthouse (2019) - Historia dwóch latarników, którzy zostają zamknięci razem na bezludnej wyspie. Latarnia, przy której żyją okazuje się być dla nich źródłem niejednego konfliktu. Film nietypowy na wielu polach; po pierwsze nakręcony w czerni-bieli, w formacie 1.19:1 (prawie idealny kwadrat), po drugie użyto starych, wiele lat nieużywanych obiektywów, większość z lat 30. a jeden z 1905 (!) roku. Wszystkie te elementy nadają The Lighthouse stary charakter, dzięki któremu film wygląda jak jakieś zaginione dzieło z tamtych lat. Zarówno Willem Dafoe jak i Robert Pattinson dają jedne z najlepszych występów swoich karier. Niezwykle słucha się też akcentu postaci, szczególnie bohatera Willema Dafoe, który mówi z bardzo silnym ’pirackim’ akcentem. Historia, którą opowiada Eggers jest niezwykle bogata w detale i znaczenia, otwarta, i niedająca zbyt wielu odpowiedzi. Reżyser pokazuje stopniowe popadanie w szaleństwo, które przywodzi na myśl niektóre z jego inspiracji, przede wszystkim Lśnienie Kubricka oraz Wstręt Polańskiego. 

The Northman (2021/2022) - Nadchodzący film Eggersa, do którego zdjęcia zakończono w grudniu 2020 roku. Dużo już na temat tej produkcji wiadomo; jest to brutalna historia dziejąca się w średniowiecznej wiosce Islandzkich wikingów, w głównych rolach zobaczymy tak wybitne postaci jak Nicole Kidman, Alexander Skarsgård oraz powracająca do filmu Eggersa Anya Taylor-Joy. Co jednak dla mnie i zapewne wielu innych widzów szczególnie ekscytujące, po ponad 15 latach przerwy od aktorstwa, w roli ‘słowiańskiej wiedźmy’’ zobaczymy Bjork! Znając poprzednie dzieła reżysera oraz patrząc na taką obsadę, wiem, że jest na co czekać! 

Przeczytaj także:

Autor

Fan sztuki, przede wszystkim muzyki i filmu. Obsesja na punkcie kina na dobre rozwinęła się u niego wraz z odkryciem Davida Lyncha. Za najlepszy film uważa ''Mulholland Drive'', największym sentymentem darzy ''Park Jurajski'', a największe ciary ma oglądając ''2001: Odyseja Kosmiczna''. Pisze dla portali filmeter.pl oraz falakina.pl. Większość roku spędza w Anglii, gdzie studiuje na kierunku Film Studies.

Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
0
Would love your thoughts, please comment.x